Çocuklarda alt ıslatma (enürezis), özellikle gece alt ıslatma (nokturnal enürezis) olarak bilinen durum, çocukluk döneminde sık görülen bir sorundur. Bu durum, çocuğun sosyal, duygusal ve psikolojik gelişimini olumsuz etkileyebilir. Alt ıslatma sorununun teşhisi, tanımı ve çözümü için Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) etkili bir yaklaşım olabilir. Aşağıda, bu sorunun teşhisi, tanımı ve BDT ile çözümüne yönelik vaka örnekleri ve çözüm önerileri bulunmaktadır.

Alt Islatma (Enürezis) Tanımı ve Teşhisi

Tanım: Enürezis, çocuğun idrar kontrolünü sağlayacak yaşa gelmesine rağmen (genellikle 5 yaş ve üzeri) istemsiz olarak altını ıslatmasıdır. Gece alt ıslatma (nokturnal enürezis) ve gündüz alt ıslatma (diurnal enürezis) olarak ikiye ayrılır.

Teşhis: Enürezis teşhisi için çocuğun en az 5 yaşında olması ve ardışık 3 ay boyunca haftada en az 2 kez altını ıslatması gerekmektedir. Ayrıca, bu durumun tıbbi bir sorundan (örneğin, idrar yolu enfeksiyonu, diyabet) kaynaklanmadığı da teyit edilmelidir.

BDT ile Alt Islatma Sorununun Çözümü

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), alt ıslatma sorununda çocuğun düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır. BDT, çocuğun motivasyonunu artırma, olumsuz düşünceleri değiştirme ve davranışsal stratejiler geliştirme üzerine kuruludur.
BDT Teknikleri ve Uygulamaları

Motivasyonel Görüşme: Çocuğun alt ıslatma sorununu çözmeye yönelik motivasyonunu artırmak için kullanılır.

Örnek: "Sen bu sorunu çözmek için neler yapabilirsin? Bu sorunu çözdüğünde neler hissedeceksin?" gibi sorularla çocuğun içsel motivasyonu harekete geçirilir.

Davranışsal Ödül Sistemleri: Çocuğun kuru kaldığı günler için ödül sistemi oluşturulur.

Örnek: Kuru kaldığı her gece için bir yıldız alması ve belirli sayıda yıldız biriktirdiğinde küçük bir ödül kazanması.

Alarm Tedavisi: Gece alt ıslatma alarmları, çocuğun idrar yapma dürtüsünü fark etmesini sağlar.

Örnek: Alarm çaldığında çocuğun tuvalete gitmesi ve bu sürecin tekrarlanarak öğrenilmesi.

Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Çocuğun alt ıslatma ile ilgili olumsuz düşüncelerini değiştirmeye yönelik çalışmalar yapılır.

Örnek: "Ben tembelim, bu yüzden altımı ıslatıyorum" gibi düşünceler yerine, "Bu bir sorun ve çözebilirim" gibi olumlu düşünceler geliştirilir.

Ebeveyn Eğitimi: Ebeveynlerin çocuğa karşı tutumlarını düzenlemek ve destekleyici bir ortam sağlamak için eğitim verilir.

Örnek: Ebeveynlerin çocuğu cezalandırmak yerine, onu motive edici ve destekleyici bir tutum sergilemesi.

Vaka Örneği ve Çözümü
Vaka: 7 Yaşında Erkek Çocuk (Gece Alt Islatma)

Şikayet: Ailesi, çocuğun haftada 4-5 kez gece altını ıslattığını belirtiyor. Çocuk, bu durumdan dolayı utanç duyuyor ve sosyal aktivitelerden kaçınıyor.

Teşhis: Tıbbi muayene sonucu herhangi bir fiziksel sorun tespit edilmedi. Enürezis nokturna teşhisi konuldu.

BDT Uygulaması:

Motivasyonel Görüşme: Çocukla yapılan görüşmede, alt ıslatma sorununu çözmek istediği ve kuru kalmak için çaba gösterebileceği belirlendi.

Davranışsal Ödül Sistemi: Kuru kaldığı her gece için bir yıldız alması ve 10 yıldız biriktirdiğinde küçük bir oyuncak kazanması kararlaştırıldı.

Alarm Tedavisi: Gece alt ıslatma alarmı kullanılmaya başlandı. Alarm çaldığında çocuğun tuvalete gitmesi sağlandı.

Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Çocuğun "Ben tembelim" gibi olumsuz düşünceleri yerine, "Bu sorunu çözebilirim" gibi olumlu düşünceler geliştirmesi sağlandı.

Ebeveyn Eğitimi: Aileye, çocuğu destekleyici bir tutum sergilemesi ve cezalandırıcı davranmaması konusunda eğitim verildi.

3 ay sonunda çocuğun alt ıslatma sıklığı haftada 1-2 keze düştü. 6 ay sonunda tamamen kuru kalmaya başladı ve sosyal aktivitelere katılımı arttı.
Sık Sorulan Sorular

Alt ıslatma sorunu ne zaman ciddiye alınmalıdır?

Çocuk 5 yaşını geçmişse ve haftada en az 2 kez altını ıslatıyorsa, bir uzmana başvurulmalıdır.

BDT ne kadar sürede etkili olur?

BDT'nin etkili olması genellikle 3-6 ay sürebilir. Ancak bu süre çocuğun durumuna ve motivasyonuna göre değişebilir.

Alarm tedavisi her çocukta işe yarar mı?

Alarm tedavisi birçok çocukta etkili olsa da, her çocukta aynı sonucu vermeyebilir. Bu nedenle, BDT'nin diğer teknikleriyle birlikte kullanılması önerilir.

Ebeveynler nasıl bir tutum sergilemeli?

Ebeveynler, çocuğu cezalandırmak yerine destekleyici ve anlayışlı bir tutum sergilemelidir. Çocuğun motivasyonunu artırmak için olumlu geri bildirimler vermelidir.

Alt ıslatma sorunu, doğru yaklaşımlarla çözülebilen bir durumdur. BDT, bu süreçte etkili bir yöntem olarak kullanılabilir. Ancak, her çocuğun durumu farklı olduğu için, tedavi sürecinin bir uzman tarafından planlanması önemlidir.